Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Dr. Öğretim Üyesi Metin Avcı, ‘İslam Mezheplerinin Teşekkül Süreci’ konulu Ramazan konferansı verdi. Konferansa, akademisyenler ve davetliler katıldı. Konferans, ilgi gördü.

36 senedir Ramazan’ın her pazarında devam eden ve artık bir Ramazan geleneği haline gelen ‘Ramazan Konferanslarının’ bu sene ikincisinde ESOGÜ Dr. Öğretim Üyesi Metin Avcı, ‘İslam Mezheplerinin Teşekkül Süreci’ konulu konferansta yaptığı konuşmasında özetle:

“İslam Tarihinin başından günümüze kadar tarihi olgulara bir ön kabulle bakma alışkanlığı vardır. Bu algıya göre ashab arasındaki ilişki her hal ve şartta kardeşlik ve muhabbet ekseninde sürmüştür. Ama ne yazık ki durum hiç te öyle olmamıştır. Ancak İnsanoğlu hayata yanlış pencereden baktığını kolay kolay kabul etmeyecektir.

İslam Mezhepleri tarihini; insan unsurunu, yaşanan acıları, mutlulukları, başarıları ve başarısızlıkları dikkate almadan ele alamayız. Nitekim İslam Mezheplerinin ortaya çıkmasında; Hz. Peygamber henüz vefat etmeden ayrılık sinyali olarak görülmekte olan 3 olaydan bahsedilmektedir. Bunlar; Gadir Humm Olayı, Kırtas Olayı ve Usâme b. Zeyd Ordusu ile ilgili gerek Sünnî ve gerekse Şiî kaynaklarda yer alan tartışmalardır.

Hz. Peygamberin vefat etmesiyle birlikte ümmet bambaşka bir ortama girmiştir. Özellikle Hilafet meselesi sahabe arasında çıkan ihtilafların en önemlisidir. Sakîfetü Benî Sâide’de daha henüz peygamberin naaşı ortada iken, Ensar’ın ileri gelenleri toplanmışlar ve Medine’nin yerlisi ve ileri gelenleri olduğunu söyleyerek Hz. Peygamberin yerine geçecek kimsenin kendilerinden olması gerektiğini ileri sürmüşlerdir. Bu toplantıdan haberdar olan Hz. Ebubekir, Ömer ve Ubeyde b. Cerrah da oraya varmış ve tartışmalar iyice alevlenmiştir.

Hz. Ebubekir, Ensar’ın gardını kıran ‘el-eimmetü min kureyş – İmamlar Kureyş’tendir’ sözünü ortaya atmıştır. Bu söz Ensar’ın gardını kırmıştır. Ancak bu toplantıda Hz. Ali’nin bulunmayışı, sonradan bazı ayrılıkların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Çünkü o Hz. Peygamberin teçhiz-tekfin işleriyle meşguldür. Kaynakların belirttiğine göre Hz. Ali’yi hilafete layık görenlerin sayısı da az değildir. Sonuçta Hz. Ebubekir’e bir biat yapılmış ancak bu tam bir biat olarak kabul edilmemiş ve ‘el-Bey’atü’l-Hâssa’ olarak isimlendirilmiştir. Bu toplantıdan sonra; İslam ümmeti arasında Hz. Ebubekir’i ve Hz. Ali’yi hilafete layık görenler olmak üzere iki grubun varlığından söz etmek mümkündür.

Ne yazık ki Hz. Peygamber’in vefatından sonra sular hiç durulmamıştır. Hz. Ebubekir hariç, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali öldürülmüşlerdir. Halifeler döneminde izlenen siyaset anlayışının, itikadî bölünmelere zemin teşkil ettiği çok açık bir şekilde ortadır. Özellikle Hz. Osman’ın şehit edilmesi sürecinde Muâviye’nin izlediği politika Cemel ve Sıffin savaşlarının sebebi olmuş, bu savaşlarda birçok sahabenin birbirini öldürmesi büyük günah tartışmasını alevlendirmiş ve ümmetin itikadî farklılaşmasının önü açılmıştır.

Konferans sonunda; soru ve cevaplardan sonra, Eskişehir Türk Ocağı Başkanı Prof. Dr. Nedim Ünal’ın teşekkür konuşması ve şükran beratı takdimi ile program sona erdi.