Herkese merhaba, bu yazımda bir kimyager olarak sizlere hepimizin günlük hayatta sıkça kullandığı ve bizim imzamız niteliğinde olup güzelliğimizi tamamlayan parfüm hakkında bilgilendirici olabileceğini düşündüğüm içerik hazırladım. Kimya laboratuvarlarında ar-ge çalışmaları yapılarak özenle üretilen bir sanat eseri olan, kozmetik dükkanlarından hazır olarak satın aldığımız parfümün tarihçesinden, içeriğinden, nasıl oluştuğundan, parfümün notalarından, içeriğindeki parfüm oranına göre çeşitlerinden ve evde doğal parfüm yapımından kısaca bahsedeceğim.
Koku nedir?
Öncelikle kokunun tanımıyla yazıma başlamak istiyorum. Beş duyu organımızdan biri olan ve ortamdaki koku moleküllerinin çözünmesiyle epithelium olarak adlandırılan burun boşluğundaki sinir uçları sayesinde algılayabildiğimiz hissi koku olarak tanımlıyoruz. Kokular algılarımıza göre kötü ve hoş koku olarak ayrılabilir. Örneğin; duyulan taze ot, yaprak ve yeşillik kokusu, ferahlık, yaşam heyecanı ve baharı anımsatır. Güzel bir çiçek kokusu da huzur, mutluluk ve rahatlık duygusu verir. Narenciye kokuları ise enerji ve zindelik sağlar. Kokunun etkisi insan zihnini büyük ölçüde etkiler ve her bir koku hafızaya kaydedilmek üzere depolanır. Toronto Üniversitesi’nde yapılan araştırmalar, kokuların tetiklediği anıların daha net, daha yoğun ve daha duygusal olma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Kokuların dünyası gerçekten de bizi oradan oraya taşıyabilir ve kim olduğumuzla ilgili hikayeler anlatabilir. İnsanlar da güzel ve temiz kokmak, birbirlerini etkilemek ve kokularıyla hafızalarda yer edinebilmek için parfümün gücünden yararlanırlar.
Parfümün Tarihçesi
Parfüm latince kökenli olup dumandan çıkan anlamına gelen per-fume kökünden türemiştir. Parfümlerin anlamı ve statüleri her ülkede farklı şekilde gelişmiştir, dolayısıyla bildiğimiz anlamda ilk modern parfüm üretilmeden önce çok farklı tarzda kokular parfüm olarak adlandırılmıştır. Fakat bildiğimiz parfümü, yani alkol solüsyonunda aromalı yağlarla oluşturulan parfümü asıl Macarlar bulmuştur. Özel kişisel kullanım için üretilen ilk parfüm, 14.yy ‘da Macar Kraliçesi Elizabeth için geliştirilmiştir ve Avrupa’da Macar Suyu olarak bilinir. Koku ağırlıklı olarak biberiye ve taze kekik gibi doğal aromalar içermekteydi.
Mısır uygarlığında bugünkü gibi kozmetik amaçlarla fazla kullanılmadığı kaynaklarda belirtilse de önemli firavun ve kraliçelerin kokulara olan düşkünlüğü anlaşılıyor. Efsaneye göre Kleopatra, denize açılmadan önce teknesini kokulu yağlarla sildirirmiş ve bu sayede de sevgilisi Mark Antony, onun gelişini kokusundan anlarmış. Nefertiti, yasemin banyosu yapar, banyodan sonra vücuduna sandal ağacı, amber ve ender rastlanan çiçek özleri sürermiş. Mısır Firavunu Tutankhamon’un mezarından da parfüm şişeleri ve krem vazoları çıkarılmıştır. Mısırlılar günlük hayatlarında ise kokulu yağlar ve kremler kullanırmış. Bunlar içinde en çok tercih ettikleri ise “kyphi” isimli kokulu bir yağmış. Kyphi, notalarında kına, tarçın, ardıç, hint sümbülü, safran, bal, üzüm gibi toplamda 13 maddenin bileşeni ile yapılmış.
1416’da Fransa’da parfümcülük bir meslek olarak kabul edilmiştir. Bu meslek için, dört yıl çıraklık, üç yıl asistanlık yapıldıktan sonra unvan sahibi olunuyordu. 16. yy ‘da ise cam yapımının ilerlemesiyle birlikte parfümün gelişme süreci de hızlanmaya başlamıştır. O yıllarda parfümün en çok üretilip tüketildiği ülke Fransa’ydı. Fakat parfümün vücuda sürülmesinin hastalıklara neden olacağı düşünüldüğünden sadece kötü kokuları maskelemek için kullanılırmış. Bu nedenle giysiler, eldivenler, mendiller, hatta mücevherler bile parfümlenirmiş. Daha sonraları Güney Fransa’da özellikle Provence bölgesinde bulunan Grasse şehrinde yapılan çiçek tarımı, Fransa’yı hızla parfümün merkezi haline getirdi.
20.yy ‘da kokular artık kişilerin imzası olmuş, günlük yaşamın vazgeçilmezi haline gelmiştir. Bundan sonraki gelişmeler, organik maddelerin sentezleri ve ucuza yapılmaya başlamaları ile koku ve parfüm yapıcılığını da endüstrileştirmiştir. Tüm zamanların en ünlü parfümü ise şüphesiz Chanel No:5’e ait. Kadınların çiçek gibi değil, kadın gibi kokmasını isteyen Coco Chanel’ın uygun parfümler yaratması için koku uzmanı Ernest Beaux’u görevlendirmesiyle ortaya çıkan ürün, ismini beş numaralı kokudan almış. Dünyanın ilk sentetik parfümü olma özelliği taşıyan Chanel No:5’in içeriğinde gül, amber, yasemin, misk ve aldehit bulunuyor.
Parfüm nedir?
Parfüm, hoş kokulu esansiyel yağlar, çeşitli kimyasallar ve aromatik bileşiklerin ilavesiyle elde edilen gerek insan vücudu gerekse ortama güzel koku vermek için kullanılan bir karışımdır. Esans ise parfüme hoş koku verebilmek için bitki ve çiçekler gibi doğal maddelerin çeşitli kimyasal işlemlerden geçirilmesiyle özüt oluşturulan ya da kimyasal maddelerin sentezlenmesiyle elde edilen uçucu sıvılara denir.
Parfüm, kimya biliminin güzel kokulardan yola çıkarak geliştirdiği, sezgisel ve sanatsal bir kombinasyondur. Bir kişinin kullandığı koku onun karakter anlamında ruhu gibi düşünülebilir. Kullanılan koku ile kullanan kişi arasında mutlaka bir uyum olması gerektiği düşünülür. Kişinin kullandığı koku, onun imzası niteliğindedir.
Koku moleküllerinin ilk kaynağı bitkilerdir. Parfüm, taze bitkilerin uçucu yağlarının ekstre edilmesiyle oluşur. Bitkilerdeki uçucu yağı elde edebilmek için çeşitli teknikler kullanılmaktadır. Bu teknikler; dijestiyon, enfloraj, destilasyon ve basınçlı ve çözücülü ekstraksiyondur. Dijestiyon, çiçekleri yağ veya katı yağlarla işlemden geçirmektir. Yağ ve çiçek karışımı, belirli bir süre hafifçe ısıtılır ve daha sonra yağ çiçekten ayrılır. Koku molekülleri , alkol ile ekstrakte edilerek yağdan alınır. Enfloraj, dijestiyona benzerdir ancak ısı kullanılmadan uygulanan bir tekniktir. Destilasyon , buhar ile bitkilerin uçucu bileşenlerini geri almaktır. Kaynama noktaları farklı olan su ve bitkiden oluşan karışım kaynatılır. Karışım kaynatıldığında önce kaynama noktası düşük olan buharlaşır. Bu buhar yoğunlaştırılıp tekrar sıvı elde edilir. Su ve esansın farklı yoğunlukta olmalarının doğal sonucu olarak birbirlerinden ayrılır.
Parfümlerde kokulu uçucu yağları karıştırma ve tutma amacıyla kullanılan çözücü, kokulu yağın özelliğine bağlı olarak, az veya çok suyla karıştırılmış etil alkoldür. Bu çözücü, uçucu özelliği nedeniyle, kokunun taşınmasına yardımcı olurken çözdüğü yağa karşı etkisizdir. Parfümün bileşimindeki uçucu yağların taşınma hızı ve kokularının gücü parfümün notalarını belirler.
Parfüm Notaları
Parfümör olarak adlandırılan koku uzmanları parfümün içindeki hammaddeleri bir piramit gibi planlamışlardır. Bu piramit; üst nota, orta nota ve alt nota olmak üzere 3 bölümden oluşmaktadır. Bir parfümü kokladığımızda ilk hissettiğimiz kokular piramidin en üstünde yer alan üst notaların kokusudur. Üst notalar, parfümün içeriğindeki en uçucu yağların kokularından oluşan kısmıdır. En hafif ve en çabuk geçen kısmıdır. Üst notayı oluşturan maddeler evaporation (buharlaşma) hızı ve süresine göre numaralandırılarak gruplandırılır. Bu nota parfüm üretiminde en son konulan kısımdır. Çiçek koku ailesi ve turunçgil koku ailesi, lavanta, orkide, bergamot, zencefil gibi kokular keskin ve çabuk buharlaşmaları nedeniyle üst notalarda sıkça kullanılırlar. Üst notadaki kokular 10-15 dakika içinde etkisini kaybeder ve 30-60 dakika sonra parfümün kalbi olarak nitelendirebileceğimiz orta notadaki kokuları hissetmeye başlarız. Orta notada kokunun başka bir boyutuna geçilmiştir. Çünkü orta nota kokunun en belirgin olduğu kısımdır. Parfümün cilde yerleşmesiyle belirginleşir. Kokunun sınıflandırılmasında yardımcı olur. Karanfil, nergis, frezya, hanımeli, yasemin, leylak, inci çiçeği, mimoza, manolya, orkide, şakayık, gül, menekşe, nilüfer, ylang ylang orta nota kokularına örnek verilebilir. Ve piramidin en altındaki alt nota ise parfümün karakterini, kalıcılığını ve başarısını belirleyen kısımdır. Parfüm üretilirken ilk katılan kısım alt notadır. Buharlaşmaları uzun sürer ve tenden en son uzaklaşırlar. Parfüm kullanıldıktan 2-3 saat sonra kokusu ortaya çıkar. Kokunun cilt üzerindeki hayatını uzatan kısımdır. Kalıcılığı, kullanılan hammaddenin konsantrasyonuna göre 6-8 saat arası değişebilir. Amber, balzam, benzoin, sedir ağacı, kumarin, misk, meşe yosunu, paçuli, sandal ağacı, tarçın, vanilya alt nota kokularına örnek verilebilir.
Parfümün kalıcılığını ve etkisini, hazırlanış aşamalarının yanı sıra ter, ten rengi, vücut pH dengesi, vücut ve ortam sıcaklığı, yemek alışkanlığı hatta ilaç kullanımı bile etkilemektedir. Bütün bunların yanı sıra parfümün kalıcılığının sağlanabilmesi için doğru yere sıkmakta çok önemlidir. Boyun, bilekler, ense, kulak arkası gibi vücudun sıcak kalabilen kan akışının yoğun olduğu yerlerde kalıcılığı sağlamakta daha yardımcı olacaktır.
Parfüm Çeşitleri
Parfüm, değişik oranlarda alkol ve farklı esanslar karıştırılarak yapılır. Güzel kokular, içerdikleri uçucu yağ miktarına göre farklı şekillerde adlandırılmaktadır: Parfum, Eau de Parfum, Eau de Toilette, Eau Fraiche, Eau de Cologne, Kolonya, Bebek Kolonyası, Tıraş Kolonyası…
Esans: %30’den fazla, Eau de Parfume: %15-20, Eau de Toilette: %5-15, Eau de Cologne: %2-4 ve Tıraş Kolonyası: %1-3 arası aromatik madde içerir.
Kolonya, Almanya’nın Köln kentinde berberlik yapan İtalyan G. P. Feminis’in 1709’ da ürettiği ve “Eau de Cologne” (Köln Suyu) adıyla bilinen karışımdır. Alkolde çözülmüş limon, turunç, portakal ve bergamot esansları içeren karışım, diğer ülkelerdeki benzer ürünlere de kolonya denilmesine neden olmuştur.
Saf Parfüm, Esans yoğunluğu % 40 ve üzeri olan bu kokular genellikle özel üretiliyor. Esans oranı fazla olduğundan piyasada fazla bulunmaz. Çok az kişi tarafından tercih edilir.
Eau de Parfume (EDP), Yoğunluk olarak en fazla koku veren parfümlerdir. Esans oranları % 15-20 arasında olan ve geri kalanı da su ve etanolden oluşan karışımdır. Kaliteli parfümlerde etanol, sudan daha fazla miktarda kullanılır. Kalıcı ve ağır kokulu parfümler genellikle bu grup içerisinde yer alır. Kış aylarında vazgeçilmez parfüm grubudur. Kalıcılığı yaklaşık 6 saate kadar devam eder. Düğünlerde, partilerde kullanıma uygun bir parfüm grubudur.
Eau de Toilette (EDT), Yoğunluk oranı orta derecededir. Esans oranı % 5-15 arasında olan ve geri kalanı da su ve etanolden oluşan karışımdır. EDT parfümlerde su, etanolden daha fazladır. EDT parfümler daha hafif ve tazedir. Günlük kullanım için ideal olan ve en çok tercih edilen parfüm grubudur. Dört mevsim kullanılabilir. Akşam yemeği, sinema, buluşma ve toplantılara giderken kullanılması uygun olan parfüm grubudur.
Eau de Cologne (EDC), Yoğunluk oranı en az parfümlerdir. Esans oranı % 2-4 arasında değişmektedir. Kokuya hassasiyeti olan kişiler, hafif oldukları için genelde bu parfüm grubunu tercih etmektedirler. Marka parfümler EDC grubunda çok fazla parfüm üretmemektedir. Bu yüzden en az tüketilen parfüm grubudur. Kalıcılığı kısadır. Günlük gezilerde, sinema ve alışverişe giderken kullanılması uygun olan parfüm grubudur.
Eau de Fraiche, parfümden daha hafif, tatlı, meyveli, keskin kokularıyla dikkat çekiyor. Parfümlerin içinde en uçucu esans ve en az aromatik yağ içeren parfüm grubudur. Kalıcılığı 1 saatten azdır. Evde, plajda ve yürüyüşte kullanıma uygun bir parfüm grubudur.
Evde Taze Çiçeklerden Doğal Parfüm Yapım
Parfüm yapımında kullanılan malzemeler aslında çok basit ve temel malzemelerdir. Bu malzemeler ne kadar saf ve yüksek kalitede olursa ortaya çıkan parfüm de bir o kadar yüksek kalitede olacaktır. Diğer yandan piyasada yıllardır bilinen parfüm firmalarının ürettiği özel parfümlerin evde yapılması mümkün değildir. Evde yapılacak parfümler ise daha basit şekilde yapılan ancak hoş kokusu ile severek kullanacağınız parfümlerdir. Bu parfümler doğal malzemelerden yapıldığı için güvenle kullanılabilir. Ayrıca ev yapımı parfümlerinizi küçük sevimli şişelere doldurarak sevdiklerinize armağan edebilirsiniz.
Parfüm Yaparken Hangi Çiçekleri Tercih Etmeliyiz
Parfüm endüstrisinde sıklıkla karşımıza çıkan çiçekler ve esansları; vanilya esansı, gül yağı, lavanta yağı, orkide esansı, badem yağı, greyfurt ve portakal esansıdır. Evde kolay yolla daha az miktarda çiçek kullanarak bitki esansları az da olsa çıkarılabilir ve daha hafif ev yapımı parfümler üretilebilir. Bunun için kullanılan temel malzeme saf alkol ve saf sudur. Çiçeklerden parfüm yaparken öncellikle taze çiçek yaprakları seçmek ve bunları vakit geçirmeden işlemek gerekmektedir.
Taze çiçek yaprakları alkolle reaksiyona girdiklerinde içlerinde yer alan yağları ayrışır. Çiçeğin asıl kokusunu veren esans bu yağın içinde saklıdır. Profesyonel parfüm firmaları bu ayrıştırmayı reaktör adı verilen büyük tanklarda yaparlar. Bu reaktörler çiçeklerin içindeki yağı basınç ve alkol buharı ile ayrıştırır.
Bitkilerin çiçeklendiği ilkbahar aylarında çiçek yaprakları hızla büyümeye ve güçlenmeye başlar. Parfüm üreticileri çiçekleri özellikle mayıs aylarında yaprakların en ideal büyüklüğe ulaştığı zaman toplar çünkü çiçekler büyüdükten hemen sonra hızla kurumaya ve su kaybetmeye başlar.
Taze Çiçeklerden Parfüm Yaparken Kullanılacak Malzemeler;
- Çiçek yaprağı,
- Çiçek yağı veya esansı,
- Saf etil alkol,
- Saf su.
Bir şişeye çiçek yaprakları ve alkol konulup en az 1 gün bekletilir. Daha sonra esansı çıkan yaprakların olduğu şişeye çiçek yapı esansı ve saf su eklenerek yine 4-7 gün boyunca dinlendirmeye bırakılır. Bu işlem sonrası oluşan karışım temiz bir tülbentten süzülerek temiz bir şişeye doldurulur ve ağzı kapatılır.
Eğer sadece esans satın alarak parfüm yapmak isterseniz bir miktar esans ile saf etil alkolü iyice karıştırarak birbiri içerisinde çözünmesini sağlayıp daha sonra çok az miktarda su ilave ederek kalıcı bir parfüm elde edebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken nokta alkolden önce su koymamaktır. Aksi taktirde parfümünüzde bulanık bir görüntü meydana gelme ihtimali oldukça yüksektir.
GÜLPEMBE ECE İNAL // AVRUPAPRESS
News
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.