Son yıllarda online alışveriş, e-ticaret hayatımızın neredeyse vazgeçilmez parçası haline geldi.
Telefonun ya da bilgisayarın başından kalkmadan, efor sarfetmeye gerek kalmadan kapımıza kadar
gelen ürünler ve hizmet, büyük bir rahatlık ve konfor sağlıyor. Değişim ve iade olanakları da ayrı bir
avantaj.
Her türlü ihtiyacımızı bu şekilde sağlamak mümkün.
Birçok tüketiciyi olduğu kadar beni de yakından ilgilendiren e-ticaret alanı ise online satışı yapılan
gıdalar ve bunların güvenilirliği.
Hemen akıllara sorular gelmiş olabilir. Ne yani internetten gıda alışverişi yapmayalım mı? Ne gibi
riskleri var? Zehirlenir miyiz?
Tabi ki internetten gıda alışverişi yapacağız. Ancak bilinçli bir tüketici olarak, doğru tercihler yaparak,
uygun üreticiyi ve mağazayı tercih ederek kendimizin ve sevdiklerimizin sağlığını koruyarak alışveriş
yapabilmek önemli.
Nedir online gıda alışverişindeki riskler?
Son dönemde, doğal ve organik gıdaya olan talep çok arttı. Tüketicinin bu ilgisi ile birlikte maalesef ki,
herhangi bir kontrolü kaydı olmayan hatta merdiven altı diyebileceğimiz şartlarda üretilen pek çok
gıdanın piyasaya sürülmesine ve internetten satışına olanak sağladı. Köyümüzün, bahçemizin, Ayşe
teyzenin, Fatma ablanın ürünü diye pek çok kontrolsüz ürün satışta.
Gerçek şu ki, bahçemizin ya da köyümüzün ürünü olması, o ürünün organik olduğu anlamına
gelmiyor. Bir gıdanın organik olabilmesi için; çok detaylı üretim standartlarını, ortam koşullarını
sağladığını denetimlerden geçerek belgelemiş olması gerekir. Organik belgesi ve logosu bulunmayan
hiçbir gıdanın organik olduğunu beyan edemeyiz, tam tersine bu durum “tüketiciyi aldatmaya yönelik
beyan”dır.
Keza, Ayşe teyze evinde katkı maddesi kullanmadan salça, konserve yapmış olabilir. Fatma ablanın
sarması, içli köftesi el emeğidir göz nurudur. Ancak bu ürünlerin hiçbir kontrole tabi olmadığını
hatırlatmak isterim.
Evde yapılan konserve basınç altında pastörize edilmiyorsa, sağlık açısından bir el bombası
niteliğindedir.
Bahçede yapılan salçanın, tarhananın gıda güvenliği ne kadar korunmuştur? Bir evin mutfağı, bir gıda
işletmesindeki teknik alt yapı şartlarını ve hijyen koşullarını sağlayabilir mi?
Etiketsiz, markasız pet şişede satılan bir zeytinyağı ne kadar güvenilir olabilir? Hiçbir üretici en iyi
kalite zeytinyağını, pet şişeye koyup satmaz inanın. Bu tamamen kandırmaca.
Çamura, samana bulanıp güneşin altında köy yumurtası diye satılan yumurtalar ise başlı başına bir
konu.
Örnekler saymakla bitmez, bunların her birini yol kenarlarındaki tezgahlarda, organik pazarlarda
olduğu kadar e-ticaret alanlarında görüyoruz.
Bu tür alışverişlerde yaşanacak bir ürün bozulmasında, sağlık riskinde, gıda zehirlenmesinde konu ile
ilgili bir muhatap bulmak ta pek mümkün değil. Zaten baştan tercihimizi, izinsiz ve kayıt dışı bir ürünü
satın alırken yapmış oluyoruz.
Online gıda alışverişini güvenli olarak yapmak istiyorsak nelere dikkat etmeliyiz?
Hangi mecradan alışveriş ediyor olduğumuz fark etmez, satın aldığımız gıdanın bir markası ve etiketi
olmalı. Yani üreticisi, üretim yeri belirli olmalı.
Gıda işletmelerinin tamamı ister üretici ister satıcı ister ithalatçı olsun, T.C. Tarım ve Orman
Bakanlığı’nın kayıt ve onayına tabi olmak zorundadır. Alışveriş edeceğiniz e-ticaret sitesinde markaya
ve ürünlere ait “İşletme Kayıt/Onay Belgesi” sini aramalısınız. Hatta varsa kalite sistem belgeleri de,
işletmenin kurumsallığının bir göstergesidir. Kısacası firmanın web sitesini, e-ticaret sayfasını dikkatle
inceleyin.
Etiketsiz bir ürünü asla almamalısınız. Etiket ise öyle kafaya göre değil yasal yönetmeliklere ve
tebliğlere uygun olmak zorunda. Ürünün TR ile başlayan işletme kayıt/onay numarası, üretim yerinin
adresi ve iletişim bilgileri, ürünün menşei, ürün içerik bilgileri, alerjen bilgileri, varsa katkı maddeleri,
gramajı, son tüketim veya tavsiye edilen tüketim tarihleri, muhafaza ve tüketim koşulları etiket
içeriğinde okunaklı şekilde belirtilmiş olmalıdır.
Ambalajı gıdaya uygun nitelikte ve gıdaya uygunluk logolu (), hasar görmemiş ve deforme
olmamış olmalı. İlk defa sizin tarafınızdan açıldığına emin olacağınız özellikte bir ambalaj olması ise
kesinlikle önemli bir detay.
Gıdaların birçoğu, gıda güvenliğinin sağlanabilmesi için, belirli sıcaklık derecelerinde muhafaza
edilmeli ve taşınmalıdır. Bu durum genelde sıcak ya da soğuk zincir olarak ifade edilir. Pek az gıda
ortam sıcaklığında muhafaza edilebilir niteliktedir. Bu nedenle, bize kargo ya da kurye ile ulaşan
gıdanın, nasıl ve hangi şartlarda taşındığı son derece hassas bir durum. Et, süt, süt ürünleri, meze,
tatlı gibi ürünlerin bir ya da birkaç gün ortam sıcaklığında yolculuk etmesi kabul edilemez. Hatta
bırakın günü saatler içerisinde mikroorganizmaların üremesi ve gıdanın bozulması kaçınılmazdır.
Online gıda satışı yapan firmalar, lojistik şartlarını da ürünün özelliğine uygun şekilde kurgulamış ve
kontrol ediyor olmalıdır.
Yerel üreticiyi ve kadın üretimini desteklemeyi tercih ediyorsanız, belirtilen hususları sağlayan bilinçli
ve güvenilir pek çok üretici var. Sadece araştırın ve emin olun.
Pek bilinmeyen ve aslında pek te sorgulanmayan bir konu ise; evde ürettikleri gıdaları sosyal medya
ve e-ticaret yoluyla satan hanımları(beyler de kapsama dahil tabi) ilgilendiriyor. Bu üreticilerin de
bulundukları ilçenin, ilçe tarım müdürlüğüne, evde gıda üretimi ve online satış yaptığını bildirme
zorunluluğu var. Eğer çevrenizde böyle bir üretici buluyorsanız, üretim şartlarına güveniyor anlamına
gelir, tercih edilebilir.
Reelde bildirim zorunlu olsa bile, henüz bu durumu takip edene maalesef rastlamadım. Ancak e-
ticaretin hayatımıza daha da fazla gireceğini düşünürsek, evde üretimin yasal mercilere bildirilerek
kayıt ve kontrol altına alınması son derece kritik.
Bir Azeri atasözü der ki; “Hileli Pazar, mideyi bozar.”
Aklın yolu bir elbette. Özet olarak, teknoloji çağının nimetlerinden yararlanırken, pazarımızı doğru
seçmek şart, bilinçli tüketici olmak kaçınılmaz bir zorunluluk. Sağlıklı gıda tüketmek ile merdiven altı
üretilen bir ürünü satın almak arasında ince bir çizgi var. Hatırlatmak isterim ki, bir firmanın ticari
işletme olması, fatura kesebiliyor olması o firmanın kayıtlı bir gıda işletmesi olduğu anlamına gelmez.
Gıda özel bir alandır, üretimi ve denetimi Tarım ve Orman Bakanlığının kontrolüne tabidir.
Gıda Mühendisi
Catering İşletmecisi ve Kalite Yöneticisi
Aydan DALBASTI / AVRUPAPRESS
News
